Gratis? Of toch niet helemaal gratis?

Via deze website kun je onderhand een compleet huis inrichten. Van commode voor babykamer tot keukenspullen en van tuinmeubels tot leren bankstel, het is allemaal kosteloos verkrijgbaar als je er een klein beetje moeite voor wilt doen en honderd procent gratis bovendien. In tegenstelling tot veel andere dingen die als zodanig gepresenteerd worden. Het woord gratis levert wel eens misverstanden op.

‘Niet echt gratis’ als inspiratie (maar inspiratie is wel gratis)

Komieken en schrijvers weten hier wel raad mee. Zo foeterde Youp van ’t Hek al eens uitgebreid over een bezoek aan een kapper, dat hem de hele middag en veel te veel geld naar zijn zin kostte, ondanks dat hij een ‘gratis’ espresso had gekregen: “Die is helemaal niet gratis, die lul zet hem alleen niet op de rekening”. Schrijver Remco Campert ging nog wat verder en vroeg zich in één van zijn verhalen af of hij nou echt iets ‘cadeau’ had gekregen. Bijvoorbeeld een leuk vitrinekastje, dat vervolgens wel gevuld moet worden met leuke dingetjes. Hij zag zichzelf gedwongen daarnaar op zoek te gaan. “Dat cadeau van jou kost mij dus geld”. Daar kan eindeloos over gediscussieerd worden, maar in ieder geval deden beide mannen hun inspiratie wel gratis op.

‘Gratis’ diensten en producten bij een autoverzekering?

Dat geldt niet voor bijvoorbeeld telefoonmaatschappijen die gratis mobieltjes aanbieden. Net als bij de kapper van Youp van ’t Hek worden de kosten daarvan gewoon doorberekend richting consument. De Hoge Raad moest eraan te pas komen om in te grijpen omdat de gratis telefoon in feite op afbetaling werd gekocht. Ook wie een autoverzekering vergelijken gaat, kan zomaar op het woord gratis stuiten. Het gaat dan niet om de verzekering zelf, maar om bijvoorbeeld ‘gratis diefstaldekking’ of ‘extra zorgdekking’, zaken die natuurlijk ingecalculeerd zijn. En ‘verhaalservice’ en ‘hulp bij opzeggen’ vertellen niet meer dan dat het (telefonische) contact met de verzekeraar kosteloos is. Afgezien van de telefoonkosten, nadat het doorgaans onvindbare telefoonnummer is gevonden. Kortom: voor niets gaat de zon op, zeggen cynici, en in dit geval worden ze gehoord.

Tuin vol gratis spullen

Een leuk omgekeerd verhaal is dat van een Volkskrant Magazine-columniste, die op een dag besloot de tuin vol te zetten met overbodig huisraad. Ze had geen zin ermee op en neer te rijden laat staan sjouwen, dus werd alles plompverloren aangeboden via een zogenaamde yardsale zonder prijskaartjes. Op de brievenbus aan de oprijlaan hing ze een A4-tje met ‘Neem gratis mee’ erop en het resultaat was verbluffend: binnen enkele dagen waren speelgoed, gereedschap, huishoudelijke artikelen en kleding allemaal afgevoerd door mensen die het wel konden gebruiken. Ook de brievenbus, inclusief A4-tje, was meegenomen.